ཤེར་ཕྱིན་གྱི་དྲིས་ལན་ཕྱོགས་བསྒྲིགས།

བྱམས་ཆེན་མེ་ཡིས་ཞེ་སྡང་བུད་ཤིང་བསྲེགས། ། ཡེ་ཤེས་འོད་ཀྱིས་མ་རིག་མུན་པ་སེལ། ། ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་ཚབ་འགྲོ་བའི་མགོན་གྱུར་པའི། ། དགའ་ལྡན་བཞུགས་པ་དེ་ལ་ཕ...

བྱམས་ཆེན་མེ་ཡིས་ཞེ་སྡང་བུད་ཤིང་བསྲེགས། །ཡེ་ཤེས་འོད་ཀྱིས་མ་རིག་མུན་པ་སེལ། །

ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་ཚབ་འགྲོ་བའི་མགོན་གྱུར་པའི། །དགའ་ལྡན་བཞུགས་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །

༡༽ སྤྱིར་མཆོད་ཡུམ་དང་བཞེད་དོན་སྒྲུབ་བྱེད་དང་བསྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་ཡུམ་སོགས་ཀྱི་སྐོར་བྲིས ?

ཞུ་ལན་ལ། དང་པོ་མཆོད་ཡུམ་ནི། མཁྱེན་པ་གསུམ་གྱི་བདག་ཉིད་ཀྱི་ཤེར་ཕྱིན་ཏེ། གཞི་ཤེས། ལམ་ཤེས། རྣམ་མཁྱེན་གསུམ་ཡིན་ནོ། 

དང་པོ་གཞི་ཤེས་ནི། གཞི་ཙམ་ཀུན་མངོན་སུམ་དུ་སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ཤེས་པའི་ཕར་ཕྱིན་ཏེ།  དབྱེ་ན། ལྟ་བ་ཁས་ལེན་གྱི་ཉན་ཐོས། སྤྲུལ་པའི་ཉན་ཐོས། རིགས་མ་ངེས་པའི་ཉན་ཐོས། རིགས་ངེས་པའི་ཉན་ཐོས་སོ།། ལམ་ཤེས་ནི། ལམ་ཙམ་མངོན་སུམ་དུ་རང་བཞིན་མེན་པར་རྟོགས་པའི་ཕར་ཕྱིན་ཏེ། དབྱེ་ན། མོས་པ་དང་ལྡན་པ། ལྷག་བསམ་དག་པ། མཚན་མར་སྤྱོད་པ། མཚན་མ་མེད་པ། མངོན་པར་འདུ་བྱེད་མེད་པར་སྤྱོད་པའོ།། རྣམ་མཁྱེན་ནི། ཁྱད་པར་གསུམ་ལྡན་གྱི་ཕར་ཕྱིན་ནམ་སྲིད་ཞི་ལ་མི་གནས་པའི་མཐར་ཐུག་པའི་མཁྱེན་པའོ། ཡང་ན། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ཐུགས་སུ་ཆུད་པའི་མཁྱེན་པའོ།། གཉིས་པ་བཞེད་དོན་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཡུམ་ནི། བདག་མེད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་སྒོ་ནས་རང་རྒྱུད་ལྡན་གྱི་འཕགས་པའི་བཞེད་དོན་གྱི་གཙོ་བོ་སྒྲུབ་པའི་རིགས་སུ་གནས་པའི་མཁྱེན་པ་ཏེ། དབྱེ་ན། མཆོད་ཡུལ་དུ་གྱུར་པའི་ཡུམ་གཞི་ཤེས། ལམ་ཤེས། རྣམ་མཁྱེན་ནོ།། གསུམ་པ་སྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་ཡུམ་ནི། བདག་མེད་གསུམ་ཅི་རིགས་རྟོགས་པའི་སྒོ་ནས་རང་གི་རྟོགས་པའི་རྒྱུན་ཕྱི་མ་ལ་གནས་པའི་རང་སྲས་འཕགས་པ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་མཁྱེན་པ་ཏེ། དབྱེ་ན། རང་སྲས་ཉན་རང་འཕགས་པའི་དང་། རང་སྲས་བྱང་སེམས་འཕགས་པའི་དང་། རང་སྲས་སངས་རྒྱས་འཕགས་པའི་སྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་ཡུམ་དང་གསུམ་མོ།། 

༢༽ ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་མན་ངག་གི་བསྟན་བཅོས་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རྒྱན་ཞེས་པའི་སྐབས་ཀྱི་མན་ངག་དང་རྒྱན་གྱི་ཁྱད་པར་བྲིས ?

ལན་ནི།  

ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་མན་ངག་གི་བསྟན་བཅོས་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རྒྱན་ཞེས་པའི་སྐབས་ཀྱི་མན་ངག་དང་རྒྱན་གྱི་ཁྱད་པར་ནི།  དེ་སྐབས་མན་ངག་ཅེས་བརྗོད་པ་ནི།  གཞུང་ཤེར་ཕྱིན་གྱི་རྒྱ་ཆེའི་དོན་ཚིག་ཉུང་ངུས་བསྟན་པའི་ཆ་ནས་མན་ངག་ཅེས་བཏགས་པ་དང་།  ཤེར་ཕྱིན་གྱི་དོན་གསལ་བར་བྱེད་པའམ་རྟོགས་དགའ་སྐྱེད་པའི་ཆ་ནས་རྒྱན་ཞེས་བཏགས་པ་ཡིན་ནོ།།

༣༽ སྒྲུབ་པའི་རྟེན་དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལེགས་པར་ངོས་ཟུངས་?

ལན་ནི། 

སྒྲུབ་པའི་རྟེན་དཀོན་མཆོག་གསུམ་ངོས་འཛིན་ཚུལ་ལ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཏེ།  ཉོན་ཐོས་སྡེ་པའི་ལུགས་དང་།  ཐེག་ཆེན་གྱི་ལུགས་གཉིས་ལས།  དང་པོ་ཉན་ཐོས་སྡེ་པའི་ལུགས་ནི།  སངས་རྒྱས་སུ་བྱེད་པའི་ཆོས་སངྱས་འཕགས་པའི་རྒྱུད་ཀྱི་ཟད་པ་ཤེས་པ་དང་མི་སྐྱེ་བ་ཤེས་པ་འཁོར་དང་བཅས་པ་ལ་སངས་རྒྱས་དཀོན་མཆོག་དང་།   མྱང་ངན་ལས་འདས་པ་སོ་སོར་བརྟགས་འགོག་ལ་ཆོས་དཀོན་མཆོག་དང་།  སངས་རྒྱས་ལས་གཞན་པའི་འཕགས་པའི་རྒྱུད་ཀྱི་དགེ་འདུན་དུ་བྱེད་པའི་ཆོས་སློབ་མི་སློབ་པའི་ཟད་མི་སྐྱེ་ཤེས་པ་འཁོར་དང་བཅས་པ་ལ་དགེ་འདུན་དཀོན་མཆོག་ཅེས་བྱའོ།།   མདོ་སྡེ་པས་དེ་ལ་གཟུགས་སྐུ་གཉིས་ཁས་ལེན་པའི་ཁྱད་མ་གཏོགས་འདོད་ཚུལ་ལ་བྱེ་སྨྲས་དང་ཁྱད་པར་མེད་དོ་།། 

 གཉིས་པ་ཐེག་ཆེན་གྱི་ལུགས་ནི།   འདུས་མ་བྱས་སོགས་ཡྟོན་བརྒྱད་དང་ལྡན་པའི་དོན་གཉིས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་རང་བྱུང་གི་ཡེེས་ལ་སངྱས་དཀོན་མཆོག་དང་།  བསམ་མེད་གཉིས་མེད་རྟོག་མེད་སོགས་ཡྟོན་བརྒྱད་དང་ལྡན་པའི་རྣམ་བྱང་གི་བདེན་པ་ལ་ཆོས་དཀོན་མཆོག་དང་།  སངྱས་ཀྱི་གཟིགས་པ་དང་ཉེ་བར་གནས་པའི་རིག་གྲོལ་གྱི་ཡྟོན་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པའི་ཚོགས་ལ་དགེ་འདུན་དཀོན་མཆོག་ཅེས་འདོད་པ་ཡིན་ནོ།།

༤༽ གདམས་ངག་གི་རྣམ་གཞག་དང་དེའི་དབྱེ་བ་བཞག་ཚུལ་བྲིས ?

ཞུ་ལན་ལ། གདམས་ངག་རྣམ་པར་བཞག་པ་ལ། གང་གིས། གང་ལ། གང་གི་ཚེ། དགོས་པ་དང་བཞི་ལས། དང་པོ་གང་གིས་གདམས་ན། སངས་རྒྱས་ཀྱིས། གང་ལ་ན། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བསྐྱེད་ཉེར་གཉིས་དང་ལྡན་པའི་བྱང་སེམས་ལ། གང་གི་ཚེ་ན། སེམས་བསྐྱེད་རྣམས་ཀྱི་ས་མཚམས་སུ་དགོས་པ་གཉིས་ཀྱི་ཕྱིར་གདམས་ངག་དོན་དུ་ངཉེར་བར་བྱེད་པའི་དུས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་སྟེ་དེའི་དུས་སུའོ། ། དགོས་པ་ཅིའི་ཕྱིར་ན། སྔ་མའི་ཡོན་ཏན་མ་འཐོབ་པ་རྣམས་ཐོབ་པའི་ཕྱིར་དང་། ཐོབ་པ་རྣམས་མི་ཉམས་པར་ཡོངས་སུ་བསྲུང་བའི་དོན་ནམ་གོང་དུ་འཕེལ་བའི་ཕྱིར་དུའོ།། 

དབྱེ་བ་བཞག་ཚུལ་ལ། བསྡུས་དང་རྒྱས་པའི་སྒོ་ནས་བརྗོད། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། བསྡུས་ན་བཞི་སྟེ། རྣམ་པ། དམིགས་པ། རྟེན། རྒྱུའོ།། རྒྱས་ན་བཅུ་ཡིན་ཏེ། བསྒྲུབ་པའི་ངོ་བོ་ལ་འདོམས་པ། དམིགས་པ་བདེན་བཞི་ལ། རྟེན་དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ། ཁྱད་པར་དུ་འགྲོ་བའི་རྒྱུ་མ་ཞེན་པ་ལ། མི་ལྡོག་པར་འགྲོ་བའི་རྒྱུ་ཡོངས་སུ་མི་ངལ་བ་ལ། ཐེག་པ་གཞན་གྱིས་མི་འགྲོ་བའི་རྒྱུ་ལམ་ཡོངས་སུ་འཛིན་པ་ལ། གཞན་དྲིང་མི་འཇོག་པའི་རྒྱུ་སྤྱན་ལྔ་ལ། རྣམ་མཁྱེན་ཉིད་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པའི་རྒྱུ་མངོན་ཤེས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་དྲུག་ལ། མཐར་ཐུག་པའི་རྒྱུ་དང་པོ་མཐོང་ལམ་དང་། གཉིས་པ་སྒོམ་ལམ་སྟེ་བཅུའོ།།

༥༽ ཐེག་ཆེན་སེམས་བསྐྱེད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དང་རབ་དབྱེ་ཁ་གསལ་བྲིས ?

ཞུ་ལན།    དང་པོ་ཐེག་ཆེན་སེམས་སྐྱེད་བསྟན་པའི་གཞུང་ནི། 

སེམས་སྐྱེད་པ་ནི་གཞན་དོན་ཕྱིར།། ཡང་དག་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་འདོད།། 

ཞེས་པ་འདི་ཡིན་ལ། ཐེག་ཆེན་སེམས་སྐྱེད་སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་ནི་དོན་གྱི་ངོ་བོ་རིག་པ་གང་ཞིག གཞན་གྱི་དོན་གྱི་ཕྱིར་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ལ་དམིགས་པའི་འདོད་པ་དང་མཚུངས་ལྡན་དུ་འབྱུང་བའོ།། དེ་ལ་དབྱེ་ཚུལ་རྣམ་པ་ལྔ་ཡོད་པ་ལས། 

དང་པོ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན། སྨོན་པ་སེམས་སྐྱེད་དང་འཇུག་པ་སེམས་སྐྱེད་གཉིས་སོ།། དང་པོ་ནི་བླ་ན་མེད་པའི་འབྲས་བུ་ལ་དམ་བཅའ་བ་དང་། ཕྱི་མ་ནི་བླ་ན་མེད་པའི་རྒྱུར་སྒྲུབ་པར་དམ་བཅའ་བའོ།། 

གཉིས་པ་སྐྱེ་ཚུལ་གྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན། ཀུན་རྫོབ་སེམས་སྐྱེད་དང་དོན་དམ་སེམས་སྐྱེད་གཉིས། དང་པོ་ན་རག་པ་བརྡ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་སྐྱེད་དང་། གཉིས་པ་ནི་ཕྲ་བ་ཆོས་ཉིད་ཀྱིས་ཐོབ་པའི་སེམས་སྐྱེད་དོ།། 

གསུམ་པ་ས་མཚཙས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན། 

སེམས་བསྐྱེད་དེ་ནི་ས་རྣམས་ལ། །མོས་དང་ལྷག་བསམ་དག་པ་དང་། །

རྣམ་པར་སྨིན་པ་གཞན་དུ་འདོད། །དེ་བཞིན་སྒྲིབ་པ་སྤངས་པའོ། །

ཞེས་པས་མོས་སྤྱོད་ཀྱི་ས་ལ་མོས་པ་ལས་བྱུང་བ། ས་བདུན་པའི་བར་ལ་ལྷག་བསམ་དག་པ། བརྒྱད་པ་དགུ་པ་བཅུ་པ་ལ་རྣམ་པར་སྨིན་པ། སངས་རྒྱས་ས་ལ་སྒྲིབ་པ་སྤངས་པའི་སེམས་བསྐྱེད་དོ། ། 

བཞི་པ་གྲོགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན། གཞུང་ལས། 

དེ་ཡང་ས་གསེར་ཟླ་བ་མེ། །གཏེར་དང་རིན་ཆེན་འབྱུང་གནས་མཚོ།། 

རྡོ་རྗེ་རི་སྨན་བཤེས་གཉེན་དང་། །ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་ཉི་མ་གླུ། །

རྒྱལ་པོ་མཛོད་དང་ལམ་པོ་ཆེ། །བཞོན་པ་བཀོད་མའི་ཆུ་དང་ནི། །

སྒྲ་སྙན་ཆུ་བོ་སྤྲིན་རྣམས་ཀྱིས། །རྣམ་པ་ཉི་ཤུ་རྩ་གཉིས་སོ། ། 

ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་འདུན་པ་ལ་སོགས་པ་དང་མཚུངས་ལྡན་དུ་འགྱུར་པའི་ས་ལྟ་བུ་སོགས་ཀྱི་སེམས་སྐྱེད་ཉེར་གཉིས་སོ།། 

ལྔ་པ་བཞེད་ཚུལ་གྱིས་དབྱེ་ན། སེམས་ཅད་ཐམས་ཅད་སངས་རྒྱས་ལ་བཀོད་དེ། དེ་ནས་རང་འཚང་རྒྱུ་འདོད་པ་རྫི་བོ་ལྟ་བུ། རང་གཞན་མཉམ་པར་འཚང་རྒྱ་འདོད་པ་མཉན་པ་ལྟ་བུ། ཐོག་མར་རང་སངས་རྒྱས་ནས་དེ་ནས་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་བྱེད་པ་རྒྱལ་པོ་ལྟ་བུ་དང་གསུམ་དུ་བཤད་དོ། །

༦༽ སྒྲུབ་པའི་ཡོན་ཏན་ལེགས་པར་རྫོགས་པའི་རྒྱུ་མངོན་ཤེས་དྲུག་གི་རྣམ་བཞག་ལེགས་པར་བྲིས ?

ཞུ་ལན།   མངོན་ཤེས་དྲུག་བཤད་པ་ལ། དང་པོ་ནི། བདག་རྐྱེན་བསམ་གཏན་ལ་བརྟེན་ནས་ཡུལ་མངོན་སུམ་དུ་གྱུར་པའི་རིག་པ། སྤྱིར་མངོན་ཤེས་ཙམ་གྱི་མཚན་ཉིད། 

གཉིས་པ་བྱེ་བྲག་ཏུ་ཐེག་ཆེན་མངོན་ཤེས་ཀྱི་མཚན་ཉིད། བདག་རྐྱེན་བསམ་གཏན་བཞི་པ་ཤིན་ཏུ་དག་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ཡུལ་མངོན་སུམ་དུ་གྱུར་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་། ཅིར་ཡང་མི་དམིགས་པའི་ཤེས་རབ་མཚུངས་ལྡན་དང་བཅས་པའོ། །

འདི་ལ་དབྱེ་ན།  རྫུ་འཕྲུལ་གྱི་མངོན་ཤེས། ལྷའི་རྣའི་མངོན་ཤེས། གཞན་སེམས་ཤེས་པའི་མངོན་ཤེས། སྔོན་གྱི་གནས་རྗེས་སུ་དྲན་པའི་བངོན་ཤེས། ལྷའི་མིག་གི་མངོན་ཤེས། ཟག་པ་ཟད་པའི་མངོན་ཤེས་སོ།། 

དེ་དག་གི་མཚན་ཉིད་ནི་རིམ་པ་བཞིན། བདག་རྐྱེན་བསམ་གཏན་བཞི་པ་ལ་བརྟེན་ནས་རྫུ་འཕྲུལ་གྱི་རྣམ་འཕྲུལ་སྣ་ཚོགས་ཡང་དག་པར་འབྱོར་བའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་། ཅིར་ཡང་མི་དམིགས་པའི་ཤེས་རབ་མཚུངས་ལྡན་དང་བཅས་པ་རྫུ་འཕྲུལ་གྱི་མངོན་ཤེས་དང་། །དེ་བཞིན་དུ་སྦྱར་ཏེ། སྒྲ་སྣ་ཚོགས་སྙན་པ། སེམས་ཅན་གྱི་སེམས་ཀྱི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པ། སྔོན་གྱི་མཐའི་སྤྱོད་པ་རྗེས་སུ་དྲན་པ། གཞན་གྱི་སྐྱེ་བ་དང་འཆི་འཕོ་བཤད་པ། སྐྱེ་བ་ལ་ངེས་པར་འབྱུང་བའི་ཐབས་ཤེས་པ་སོགས་མངོན་ཤེས་དྲུག་གི་མཚན་ཉིད་དོ། །

སྐྱེ་དང་ངག་སེམས་དགེ་དང་མི་དགེ་བསྐྱེད། །དེ་ཡི་གནས་དང་འབྱུང་བ་མངོན་སུམ་གང་། །

ཤེས་པ་ཀུན་འགྲོ་རབ་ཏུ་དབྱེ་བཅས་ལ། །ཐོགས་མེད་བརྟན་པ་ཐོབ་པའི་མཐུ་ཡིན་ནོ། །

ཞེས་སོ།། 

དེ་རྣམས་ཀྱི་ཁྱད་པར་གྱི་རྒྱུ་ནི། རྫུ་འཕྲུལ་གྱི་མངོན་ནི་བཞོན་པ་དང་སྟེང་ཕུལ་བ་སོགས་ཀྱིས་ཐོབ་བོ།། ལྷ་རྣའི་མངོན་ཤེས་ནི་རོལ་མོ་དང་གདུང་ལ་སོགས་པའི་སྒྲ་སོགས་མཆོད་པ་ལས་ཐོབ་བོ།། གཞན་སེམས་ཤེས་པའི་མངོན་ཤེས་ནི་གཞན་གྱི་སེམས་སྲུང་བ་ལས་ཐོབ་བོ།། སྔོན་གྱི་གནས་རྗེས་སུ་དྲན་པའི་མངོན་ཤེས་ནི་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་བྱིན་པ་ལས་ཐོབ་བོ།། ལྷའི་མིག་གི་མངོན་ཤེས་ནི་མར་མེ་ཕུལ་བ་སོགས་ལས་ཐོབ་བོ།། ཟག་པ་ཟད་པའི་མངོན་ཤེས་ནི་ཉོན་མོངས་པ་དང་ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པ་སྤངས་པ་ལས་ཐོབ་བོ།། དེ་རྣམས་ཀྱི་སེམས་བརྟེན་ནི་བསམ་གཏན་དངོས་གཞིའི་སེམས་སོ།། ལུས་བརྟེན་ནི་འདོད་ཁམས་པའོ།།

༧༽ དགོས་སོགས་ཆོས་བཞིའི་སྐོར་བྲིས ?

ཞུ་ལན། དགོས་སོགས་ཆོས་བཞི་ལ། དགོས་འབྲེལ་ངག་ལ་ཡོད་པའི་དགོས་འབྲེལ་བཞི་དང་།  བསྟན་བཅོས་ལུས་ལ་ཡོད་པའི་དགོས་འབྲེལ་བཞི་དང་།  བདེན་ཚིག་ཙམ་ཡོད་པའི་དགོས་འབྲེལ་བཞི་བཅས་གསུམ་ལས།  དང་པོ། དེ་ལ་ཡང་བརྗོད་བྱ་དགོས་པ་ཉིང་དགོས་འབྲེལ་བ་བཅས་བཞི་ལས།  དང་པོ། ངག་འདིས་བསྟན་པར་བྱ་བ་རྒྱན་གྱི་དགོས་འབྲེལ་བཞི་ནི། བརྗོད་བྱ།  ངག་དེ་ལས་བརྗོད་བྱ་ངེས་པའམ་དོན་འགྱུར་གྱི་ཐེ་ཚོམ་གྱིས་རྟོགས་པ་ནི། དགོས་པའོ། ། དེ་ལས་དགོས་པ་གཉིས་དོན་གཉེར་གྱི་གདུལ་བྱ་གཞུང་ལ་འཇུག་པ་ནི། ཉིང་དགོས་སོ། །དགོས་པ་གཉིས་པོ་ངག་གི་འབྲས་བུར་འབྲེལ་བ་ནི། འབྲེལ་བའོ། །

གཉིས་པ། དེ་ལ་ཡང་བརྗོད་བྱ་དགོས་པ་ཉིང་དགོས་འབྲེལ་བ་བཅས་བཞི་ལས། དང་པོ། བརྗོད་བྱ་ནི། རྩ་བ་ལས། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་ཉིད་ལམ། །སྟོན་པས་དེ་ལས་བཤད་པ་གང་། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། རྒྱན་གྱི་བསྟན་པར་བྱ་བ་ཡུལ་གཞི་གཉེན་རྣམ་པ་གསུམ་གྱིས་བསྡུས་པ། ཡུལ་ཅན་མཁྱེན་གསུམ། དེ་ལས་ཕྱེ་བ་མངོན་རྟོགས་བརྒྱད་ངོས་འཛིན་གྱི་ཐབས་དོན་བདུན་ཅུ་དབྱེ་བ་དང་བཅས་པ་སྟེ། མདོར་ན། མདོ་གསུམ་གྱི་དོན་ནོ། །དགོས་པ་ནི། བདེ་བླག་ཏུ་ནི་རྟོགས་པ་ཞེས། །བྱ་བ་རྩོམ་པའི་དགོས་པ་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་པ་བཞིན། རྒྱན་ལས་གདུལ་བྱ་རྣམས་ཀྱིས་བརྗོད་བྱ་བདེ་བླག་ཏུ་རྟོགས་པའོ། །ཉིང་དགོས་ནི། སྔ་མ་ལས།  གཞན་གྱིས་མྱོང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། །ཆོས་སྤྱོད་བཅུ་ཡི་བདག་ཉིད་ཀྱིས། །མདོ་དོན་དྲན་པ་ལ་བཞག་ནས། །བློ་དང་ལྡན་པས་མཐོང་འགྱུར་ཕྱིར། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། རྟོགས་པ་ལས་ཉན་ཐོས་སོཊ་ཀྱིས་མ་མྱངས་པའི་ཟབ་མོ་རྣམ་མཁྱེན་གྱི་ཡེ་ཤེས་ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་ལས་མངོན་དུ་བྱས་པའོ། །འབྲེལ་བ་ནི། དགོས་པ་གཉིས་ཐབས་ཀྱི་བསྒྲུབ་བྱ། བསྟན་བཅོས་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཐབས་སུ་འབྲེལ་བ་ལའོ། །

གསུམ་པ། དེ་ལ་ཡང་བཞི་སྟེ།  དང་པོ།  དོན་དང་མཐུན་པའི་ངག་གང་ཡིན་པ་དེས་བསྟན་པར་བྱ་བ་ནིབརྗོད་བྱ་དང་། དེ་ལས་དེའི་དོན་རྟོགས་པ་ནི་དགོས་པ་དང་། དེ་ལ་དགོས་པ་གཞན་ཡང་རིམ་གྱིས་འགྲུབ་པ་ནི་ཉིང་དགོས། དེ་དགོས་པ་ལས་བྱུང་ཞིང་དགོས་པ་བདེན་ཚིག་ལས་བྱུང་བ་ནི་འབྲེལ་བའོ། །

༨༽ སྒྲུབ་པའི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་སྤོང་བའི་རྒྱུ་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱི་སྐོར་ཕྲིས ?

ཞུ་ལན། རྩ་བ་ལས།  

མ་ཞེན་ཡོངས་སུ་མི་ངལ་དང་། །ལམ་ནི་ཡོངས་སུ་འཛིན་པ་དང་། །

ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། དང་པོ། མ་ཞེན་པའི་བརྩོན་འགྲུས་ནི།  གང་ལ་ན། མ་ཞེན་པའི་བརྩོན་འགྲུས་ལའོ། །ཅིའི་དོན་དུ་ན། ཞེན་པར་འགྱུར་བས་དེ་སྤང་བའི་ཕྱིར་རོ། །གང་གི་ཚེ་ན། དམ་བཅས་པའི་དོན་སྒྲུབ་པའི་བརྩོན་འགྲུས་བརྩམས་པ་ཉིད་ཀྱིས་སྔར་སེམས་བསྐྱེད་དུ་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་དོན་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་དུ་སྤྲོ་བས་ནན་དུ་བྱེད་པའི་ཚེ་ནའོ། །རྒྱུ་གང་ལས་ན།  ལུས་སོཊ་ཀྱི་བྱ་བ་ངན་པ་ལ་བདེ་བའི་རོ་མྱང་བའི་བསོད་ནམས་ཉིད་ཀྱི་རྒྱུ་ལས་སོ། ། གང་ལ་ན། དབང་རྟུལ་དད་པའི་རྗེས་འབྲངས་ལའོ། །ཇི་ལྟར་བསྟན་ན། ལུས་ལ་སོགས་པའི་ཞེན་བྱ་དེ་དག་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་ཅིང་མི་དམིགས་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་ཅིང་། དེས་སེར་སྣ་ལ་སོགས་ཀྱི་སེམས་མི་སྐྱེས་པས་ལུས་ལ་སོགས་པར་མི་དམིགས་པ་ནི། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་ལམ་ཡིན་ནོ། །མདོ་ལས། ལུས་མི་དམིགས་པ་དང་། ངག་མི་དམིགས་པ་དང་། སེམས་མི་དམིགས་པ་དེའི་ཚེ་ཞེས་པ་དང་། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོའི་སེམས་ཉེ་བར་འཇོག་པ་དེ་ལྟ་ན། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ལུས་དང་ངག་དང་ཡིད་ཀྱི་གནས་ངན་ལེན་ཡོངས་སུ་དག་པ་ཞེས་ངས་བཤད་དོ། །ཞེས་སོ། །

གཉིས་པ། ཡོངས་སུ་མི་ངལ་བའི་བརྩོན་འགྲུས་ནི།  གང་ལ་ན། ཡོངས་སུ་ངལ་བ་མེད་པའི་བརྩོན་འགྲུས་སོ། །ཇི་ལྟར་ན། གཟུགས་ལ་སོཊ་པའི་ཕུང་ཁམས་ལ་སོཊ་པ་ནས་ཡང་དག་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཐར་ཐུག་གི་བར་དུ་ངལ་ཞིང་རློམ་པའི་ཡུལ་དུ་མ་གྲུབ་པས་རློམ་སེམས་མེད་པར་གྱིས་ཤིག་ཅེས་བསྟན་ཏོ། །ཅིའི་དོན་དུ་ན། རློམ་སེམས་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱོ་བར་འགྱུར་བས་དེ་སྤང་བའི་ཆེད་དུའོ། །གང་གི་ཚེ་ན། དུས་ཡུན་རིང་པོ་ཞིག་ཏུ་ལམ་ལ་གོམས་པ་བྱས་ཀྱང་འདོད་པའི་དོན་བྱང་ཆུབ་ཐོབ་པ་སོགས་མ་གྲུབ་པའི་ཚེ་ནའོ། །གང་ལ་ན། དུས་ཅུང་ཟད་ལ་རིང་པོར་རློམ་པའི་དངངས་པའི་རང་བཞིན་ཅན་དབང་རྟུལ་ལོ། །མདོ་ལས། ཕྱིན་དྲུག་ལ་སྤྱོད་པའི་ཚེ་གཟུགས་སུ་མི་རློམ་ཞེས་པ་ནས་བྱང་ཆུབ་ཏུ་རློམ་པ་མེད་པ་དེ་ལྟར་ན་སུས་ཀྱང་ཐུབ་པ་མེད་པ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སོ། །

གསུམ་པ། ལམ་ཡོངས་སུ་གཟུང་བའི་བརྩོན་འགྲུས་ནི། གང་ལ་ན། ལམ་ཡོངས་སུ་གཟུང་བའི་ཡེ་ཤེས་ལའོ། །ཇི་ལྟར་ན། ཤེས་བྱའི་ཆོས་རྣམས་དོན་དམ་པར་རང་བཞིན་གྱིས་མ་སྐྱེས་པ་ཉིད་དུའོ། །ཅིའི་དོན་དུ་ན། ཕྱོགས་བཅུ་ན་བཞུགས་པའི་སངྱས་དང་།  བྱང་སེམས་ལ་སོགས་པ་ལ་དགོས་པའི་དོན་རེ་རེ་ཤེས་པའི་ཕྱིར་དུའང་ལམ་གྱི་ལུང་ནོད་ཅིང་དཀའ་བ་དཔྱད་དགོས་ན། དེ་འདྲ་བདག་གིས་ག་ལ་ནུས་སྙམ་དུ་སེམས་ཞུམ་པར་འགྱུར་བས་དེ་སྤང་བའི་ཕྱིར་ཆོས་སྐྱེ་མེད་དུ་ཤེས་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་ལྡན་ན་སྐྱིལ་དཀྲུང་གཅིག་ལ་གནས་བཞིན་དུ་ཕྱོགས་བཅུ་ལྟ་ཞིང་སངྱས་ལ་ཆོས་ཉན་ནུས་སོ། །ཞེས་བསྟན་ཏོ། །མདོ་ལས། ཡེ་ཤེས་གང་དང་ལྡན་པས་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་ལོ་ཀ་གངྒའི་ཀླུང་གི་བྱེ་མ་སྙེད་ཀྱང་མཐོང་ངོ་། །དེ་དག་གི་ཆོས་བསྟན་པ་ཡང་ཉན་ནོ། །ཞེས་སོ། །

༩༽ ཐེག་ཆེན་སེམས་བསྐྱེད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དང་རབ་དབྱེ་ཁ་གསལ་བྲིས ?

ཞུ་ལན།   ཐེག་ཆེན་སེམས་སྐྱེད་བསྟན་པའི་གཞུང་ནི། 

སེམས་སྐྱེད་པ་ནི་གཞན་དོན་ཕྱིར། །ཡང་དག་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་འདོད། ། 

ཞེས་པ་འདི་ཡིན་ལ། ཐེག་ཆེན་སེམས་སྐྱེད་སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་ནི། དོན་གྱི་ངོ་བོ་རིག་པ་གང་ཞིག གཞན་གྱི་དོན་གྱི་ཕྱིར་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ལ་དམིགས་པའི་འདོད་པ་དང་མཚུངས་ལྡན་དུ་འབྱུང་བའོ།། 

དེ་ལ་དབྱེ་ཚུལ་རྣམ་པ་ལྔ་ཡོད་པ་ལས་དང་པོ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན། སྨོན་པ་སེམས་སྐྱེད་དང་འཇུག་པ་སེམས་སྐྱེད་གཉིས་སོ།། དང་པོ་ནི་བླ་ན་མེད་པའི་འབྲས་བུ་ལ་དམ་བཅའ་བ་དང་། ཕྱི་མ་ནི་བླ་ན་མེད་པའི་རྒྱུར་སྒྲུབ་པར་དམ་བཅའ་བའོ།། གཉིས་པ་སྐྱེ་ཚུལ་གྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན། ཀུན་རྫོབ་སེམས་སྐྱེད་དང་དོན་དམ་སེམས་སྐྱེད་གཉིས། དང་པོ་ན་རག་པ་བརྡ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་སྐྱེད་དང་། གཉིས་པ་ནི་ཕྲ་བ་ཆོས་ཉིད་ཀྱིས་ཐོབ་པའི་སེམས་སྐྱེད་དོ།། གསུམ་པ་ས་མཚམས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན། སེམས་བསྐྱེད་དེ་ནི་ས་རྣམས་ལ། །མོས་དང་ལྷག་བསམ་དག་པ་དང་། །རྣམ་པར་སྨིན་པ་གཞན་དུ་འདོད། །དེ་བཞིན་སྒྲིབ་པ་སྤངས་པའོ། །ཞེས་པས་མོས་སྤྱོད་ཀྱི་ས་ལ་མོས་པ་ལས་བྱུང་བ། ས་བདུན་པའི་བར་ལ་ལྷག་བསམ་དག་པ། བརྒྱད་པ་དགུ་པ་བཅུ་པ་ལ་རྣམ་པར་སྨིན་པ། སངས་རྒྱས་ས་ལ་སྒྲིབ་པ་སྤངས་པའི་སེམས་བསྐྱེད་དོ། ། བཞི་པ་གྲོགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན། གཞུང་ལས། དེ་ཡང་ས་གསེར་ཟླ་བ་མེ། །གཏེར་དང་རིན་ཆེན་འབྱུང་གནས་མཚོ།། རྡོ་རྗེ་རི་སྨན་བཤེས་གཉེན་དང་། །ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་ཉི་མ་གླུ། །རྒྱལ་པོ་མཛོད་དང་ལམ་པོ་ཆེ། །བཞོན་པ་བཀོད་མའི་ཆུ་དང་ནི། །སྒྲ་སྙན་ཆུ་བོ་སྤྲིན་རྣམས་ཀྱིས། །རྣམ་པ་ཉི་ཤུ་རྩ་གཉིས་སོ། ། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་འདུན་པ་ལ་སོགས་པ་དང་མཚུངས་ལྡན་དུ་འགྱུར་པའི་ས་ལྟ་བུ་སོགས་ཀྱི་སེམས་སྐྱེད་ཉེར་གཉིས་སོ།། ལྔ་པ་བཞེད་ཚུལ་གྱིས་དབྱེ་ན། སེམས་ཅད་ཐམས་ཅད་སངས་རྒྱས་ལ་བཀོད་དེ། དེ་ནས་རང་འཚང་རྒྱུ་འདོད་པ་རྫི་བོ་ལྟ་བུ། རང་གཞན་མཉམ་པར་འཚང་རྒྱ་འདོད་པ་མཉན་པ་ལྟ་བུ། ཐོག་མར་རང་སངས་རྒྱས་ནས་དེ་ནས་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་བྱེད་པ་རྒྱལ་པོ་ལྟ་བུ་དང་གསུམ་དུ་བཤད་དོ། །

༡༠༽ སྒྲུབ་པའི་ཡོན་ཏན་ལེགས་པར་རྫོགས་པའི་རྒྱུ་མངོན་ཤེས་དྲུག་གི་རྣམ་བཞག་ལེགས་པར་བྲིས ?

ཞུ་ལན།   མངོན་ཤེས་དྲུག་བཤད་པ་ལ། དང་པོ་བདག་རྐྱེན་བསམ་གཏན་ལ་བརྟེན་ནས་ཡུལ་མངོན་སུམ་དུ་གྱུར་པའི་རིག་པ། སྤྱིར་མངོན་ཤེས་ཙམ་གྱི་མཚན་ཉིད། གཉིས་པ་བྱེ་བྲག་ཏུ་ཐེག་ཆེན་མངོན་ཤེས་ཀྱི་མཚན་ཉིད། བདག་རྐྱེན་བསམ་གཏན་བཞི་པ་ཤིན་ཏུ་དག་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ཡུལ་མངོན་སུམ་དུ་གྱུར་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་། ཅིར་ཡང་མི་དམིགས་པའི་ཤེས་རབ་མཚུངས་ལྡན་དང་བཅས་པའོ། །འདི་ལ་དབྱེ་ན།  རྫུ་འཕྲུལ་གྱི་མངོན་ཤེས། ལྷའི་རྣའི་མངོན་ཤེས། གཞན་སེམས་ཤེས་པའི་མངོན་ཤེས། སྔོན་གྱི་གནས་རྗེས་སུ་དྲན་པའི་བངོན་ཤེས། ལྷའི་མིག་གི་མངོན་ཤེས། ཟག་པ་ཟད་པའི་མངོན་ཤེས་སོ།། དེ་དག་གི་མཚན་ཉིད་ནི་རིམ་པ་བཞིན། བདག་རྐྱེན་བསམ་གཏན་བཞི་པ་ལ་བརྟེན་ནས་རྫུ་འཕྲུལ་གྱི་རྣམ་འཕྲུལ་སྣ་ཚོགས་ཡང་དག་པར་འབྱོར་བའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་། ཅིར་ཡང་མི་དམིགས་པའི་ཤེས་རབ་མཚུངས་ལྡན་དང་བཅས་པ་རྫུ་འཕྲུལ་གྱི་མངོན་ཤེས་དང་། །དེ་བཞིན་དུ་སྦྱར་ཏེ། སྒྲ་སྣ་ཚོགས་སྙན་པ། སེམས་ཅན་གྱི་སེམས་ཀྱི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པ། སྔོན་གྱི་མཐའི་སྤྱོད་པ་རྗེས་སུ་དྲན་པ། གཞན་གྱི་སྐྱེ་བ་དང་འཆི་འཕོ་བཤད་པ། སྐྱེ་བ་ལ་ངེས་པར་འབྱུང་བའི་ཐབས་ཤེས་པ་སོགས་མངོན་ཤེས་དྲུག་གི་མཚན་ཉིད་དོ། །སྐྱེ་དང་ངག་སེམས་དགེ་དང་མི་དགེ་བསྐྱེད། །དེ་ཡི་གནས་དང་འབྱུང་བ་མངོན་སུམ་གང་། །ཤེས་པ་ཀུན་འགྲོ་རབ་ཏུ་དབྱེ་བཅས་ལ། །ཐོགས་མེད་བརྟན་པ་ཐོབ་པའི་མཐུ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སོ།། དེ་རྣམས་ཀྱི་ཁྱད་པར་གྱི་རྒྱུ་ནི། རྫུ་འཕྲུལ་གྱི་མངོན་ནི་བཞོན་པ་དང་སྟེང་ཕུལ་བ་སོགས་ཀྱིས་ཐོབ་བོ།། ལྷ་རྣའི་མངོན་ཤེས་ནི་རོལ་མོ་དང་གདུང་ལ་སོགས་པའི་སྒྲ་སོགས་མཆོད་པ་ལས་ཐོབ་བོ།། གཞན་སེམས་ཤེས་པའི་མངོན་ཤེས་ནི་གཞན་གྱི་སེམས་སྲུང་བ་ལས་ཐོབ་བོ།། སྔོན་གྱི་གནས་རྗེས་སུ་དྲན་པའི་མངོན་ཤེས་ནི་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་བྱིན་པ་ལས་ཐོབ་བོ།། ལྷའི་མིག་གི་མངོན་ཤེས་ནི་མར་མེ་ཕུལ་བ་སོགས་ལས་ཐོབ་བོ།། ཟག་པ་ཟད་པའི་མངོན་ཤེས་ནི་ཉོན་མོངས་པ་དང་ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པ་སྤངས་པ་ལས་ཐོབ་བོ།། དེ་རྣམས་ཀྱི་སེམས་བརྟེན་ནི་བསམ་གཏན་དངོས་གཞིའི་སེམས་སོ།། ལུས་བརྟེན་ནི་འདོད་ཁམས་པའོ།།

༡༡༽ ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་སྟོང་ཉིད་ཉི་ཤུ་གང་ལ་ལྡན་པའི་ས་མཚམས་དང་བཅས་ངོས་ཟུངས ?

ཞུ་ལན།  ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་ས་མཚམས་དང་བཅས་པ་ནི། ཕྱི་སྟོང་པ་ཉིད་དང་། ནང་སྟོང་པ་ཉིད་དང་། ཕྱི་ནང་སྟོང་པ་ཉིད་གསུམ་ནི་མོས་པ་སྤྱོད་པའི་ས་ན་ཡིན་ནོ།། སྟོང་པ་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་ནི་སྦྱོར་ལམ་ལའོ།། ཆེན་པོ་སྟོང་པ་ཉིད་ནི་ས་དང་པོ་ལའོ།། དོན་དམ་པ་སྟོང་པ་ཉིད་ནི་ས་གཉིས་པ་ལའོ།། འདུས་བྱས་སྟོང་པ་ཉིད་ནི་ས་གསུམ་པ་ལའོ།། འདུས་མ་བྱས་སྟོང་པ་ཉིད་ནི་ས་བཞི་པ་ལའོ།། མཐའ་ལས་འདས་པ་སྟོང་པ་ཉིད་ནི་ས་ལྔ་པ་ལའོ།། ཐོག་མ་དང་ཐ་མ་མེད་པའི་སྟོང་པ་ཉིད་ནི་ས་དྲུག་པའོ།། དོར་བ་མེད་པའི་སྟོང་པ་ཉིད་ནི་ས་བདུན་པ་ལའོ།། རང་བཞིན་སྟོང་པ་ཉིད་དང་། ཆོས་ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་ཉིད་དང་། ཞིང་སྟོང་པ་ཉིད་གསུམ་ནི་ས་བརྒྱད་པ་ལའོ།། རང་གི་མཚན་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་དང་། མི་དམིགས་པ་སྟོང་པ་ཉིད་ནི་ས་དགུ་པ་ལའོ།། དངོས་པོ་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་དང་། དངོས་པོ་སྟོང་པ་ཉིད་ནི་ས་བཅུ་པ་ལའོ།། དངོས་པོ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་དང་། རང་གི་ངོ་བོ་སྟོང་པ་ཉིད་དང་། གཞན་གྱི་ངོ་བོ་སྟོང་པ་ཉིད་བཅས་གསུམ་ནི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ས་ལའོ།།

༡༢༽ མཚོན་བྱེད་དཔེའི་དགེ་བདུན་ཉི་ཤུ་སྤངས་རྟོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དང་བཅས་ངོས་ཟུངས་ ?

ཞུ་ལན༽མཚོན་བྱེད་དཔེའི་དགེ་བདུན་ཉི་ཤུ་སྤངས་རྟོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ནི། མཐོང་ལམ་སྐད་ཅིག་བཅོ་ལྔ་ལ་གནས་ལ་འདོད་ཉོན་བསྐོར་གཅིག་ཀྱང་མ་སྤོང་བ་རྒྱུན་ཞུགས་ཞུགས་པ་དད་པའི་རྗེས་འབྲང་དང་ཆོས་ཀྱི་རྗེས་འབྲང་ངོ།། དེའི་འོག་ཏུ་མཐོང་ལམ་སྐད་ཅིག་བཅུ་དྲུག་ལ་གནས་ལ་འདོད་ཉོན་མ་སྤོང་བ་དང་ཡང་ན་གཉིས་མན་ཆད་སྤངས་བ་ནི་རེ་ལྟར་ཐོགས་ན་སྲིད་པ་ལེན་བདུན་ནོ།། དེའི་འོག་ཏུ་སྒོམ་པའི་ལམ་ལ་འདོད་ཉོན་རྣམ་པ་གསུམ་མམ་བཞི་རབ་ཏུ་སྤངས་པ་ལས་ལྷ་དང་མིའི་རིགས་ནས་རིགས་སུ་སྐྱེ་བའོ།། དེ་ལྔ་ལས་དང་པོ་གཉིས་རྒྱུན་ཞུགས་ཞུགས་པ་ཕྱི་མ་གསུམ་འབྲས་གནས་སོ།། དེའི་འོག་ཏུ་བྱངས་སེམས་དབང་པོ་རྟུལ་པོ་དང་རྣོན་པོ་དག་རིམ་བཞིན་དད་པས་མོས་པ་དང་མཐོང་བས་ཐོབ་པ་ཞེས་པའི་མིང་ཅན་དག་འདོད་ཉོན་ལྔ་པ་སྤངས་ཤིང་དྲུག་པ་སྤོངས་བ་ལ་བརྩོན་པ་ནི་ཕྱིར་འོང་ཞུགས་པ། དེའི་འོང་ཏུ་འདོད་ཉོན་རྣམ་པ་དྲུག་སྤངས་པས་ཕྱིར་འོང་འབྲས་གནས་ཙམ་པ་བ། དེའི་འོག་ཏུ་འདོད་ཉོན་བདུན་ནམ་བརྒྱད་པ་སྤངས་པས་ཚེ་གཅིག་བར་ཆད་གཅིག་པའམ་འབྲས་གནས་ཁྱད་པར་ཅན། དེའི་འོག་ཏུ་འདོད་ཉོན་བརྒྱད་པ་མན་ཆད་སྤངས་ཟིན་ལ་དགུ་པ་སྤོང་བ་ལ་བརྩོན་པ་ནི་ཕྱིར་མི་འོང་ཞུགས་པ། དེའི་འོག་ཏུ་འདོད་པ་ན་སྤྱོད་པའི་ཉོན་མོངས་པ་དགུ་པ་སྤངས་པས་ཕྱིར་མི་འོང་བ་སྟེ། གཟུགས་སུ་སྐྱེ་བའི་ཀུན་ཏུ་སྦྱོར་བ་ནི་སྤངས། མངོན་པར་འགྲུབ་པའི་ཀུན་སྦྱོར་ནི་མ་སྤངས་པས་བར་སྲིད་གྲུབ་པ་ན་ལམ་མངོན་དུ་བྱས་པས་སྡུག་བསྔལ་གྱི་མཐར་བྱེད་པ་ཐོབ་པ་ནི་བར་མ་དོ་ཡོངས་སུ་མྱ་ངན་ལས་འདའ་བ་དང་། ཀུན་སྦྱོར་གཉི་ག་མ་སྤངས་པས་གཟུགས་ཁམས་སུ་སྐྱེས་ནས་སྡུག་བསྔལ་གྱི་མཐར་བྱེད་པ་ཐོབ་པ་ནི་སྐྱེས་ནས་ཡོངས་སུ་མྱ་ངན་འདའ་བ་དང་། དེ་བཞིན་དུ་སྐྱེས་ནས་མངོན་པར་འདུ་བྱེད་པ་དང་བཅས་པས་ལམ་མངོན་དུ་བྱས་ནས་སྡུག་བསྔལ་གྱི་མཐར་བྱེད་པ་ཐོབ་པ་ནི་མངོན་པར་འདུ་བྱེད་པ་འདའ་བ་དང་། དེ་ལས་བཟློག་པ་ནི་མངོན་པར་འདུ་མི་བྱེད་པ་འདའ་བ་དང་། དེའི་འོག་ཏུ་གོང་འཕོ་དེ་ཉིད་འོག་མིན་མཐར་ཐུག་པར་འགྲོ་བ་སྟེ། ཚངས་རིས་ནས་འོག་མིན་དུ་འགྲོ་བ་འཕར་བ་དང་། ཚངས་རིས་གནས་གཙང་འགའ་ཞིག་དོར་ཏེ་འོག་མིན་དུ་འགྲོ་བ་ཕྱེད་འཕར་བ། གནས་ཐམས་ཅད་བརྒྱུད་དེ་འོག་མིན་དུ་འགྲོ་བ་གནས་ཐམས་ཅད་དུ་འཕོ་བ་གཉིས་ཀྱིས་གོང་དུ་འཕོ་བ་གཞན་རྣམ་པ་གསུམ་མོ། དེའི་འོག་ཏུ་གོང་འཕོ་དེ་ཉིད་སྲིད་རྩེ་མཐར་ཐུག་འགྲོ་བ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་འདོད་ཆགས་དང་དང་བྲལ་བ་སྟེ། ཚེ་འདི་ལ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་འཐོབ་པ་མཐོང་ཆོས་ཞི་བ་དང་། འགོགས་པའི་སྙོམས་འཇུག་ལུས་ཀྱིས་མངོན་སུམ་དུ་བྱེད་པའོ།། དེའི་འོག་ཏུ་སྲིད་པའི་རྩེ་མོའི་ཉོན་མོངས་བརྒྱད་པ་སྤངས་པས་དགྲ་བཅོམ་ཞུགས་པ་དང། དེའི་འོག་ཏུ་ཉན་ཐོས་ཀྱི་སྡེ་སྣོད་ལ་བརྟེན་ནས་ཡུན་རིང་དུ་ཚངས་པར་སྤྱད་དེ་མཐར་སངས་རྒྱས་མི་འབྱུང་བ་ན་རང་གིས་བྱང་ཆུབ་མངོན་དུ་བྱེད་པ་རང་སངས་རྒྱས་ཏེ་ཉི་ཤུའོ། །

༡༣༽ སྒྲུབ་པའི་དམིགས་པ་ཞེས་པ་གང་ཡིན་དེ་ལ་གྲངས་ཇི་ཙམ་གསུངས་ཡོད ?

ཞུ་ལན༽ སྒྲུབ་པའི་དམིགས་པ་ཞེས་པ་གང་ཡིན་ཞེ་ན། སྒྲུབ་ནི་ལམ་དང་དམིགས་པ་ནི་སྒྲོ་འདོགས་བཅད་པའི་གཞི་ཡིན་ལ། ལམ་ལ་སྒྲོ་འདོགས་བཅད་པའི་གཞི་ལ་སྒྲུབ་པའི་དམིགས་པ་ཞེས་བྱ་ལ། དེ་ལ་གྲངས་ཇི་ཙམ་ཡོད་ཅེ་ན། བཅུ་གཅིག་ཡོད་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཡང་ ༡. དགེ་བ། ༢. མི་དགེ་བ། ༣ .ལུང་མ་བསྟན། ༤ . འཇིག་རྟེན་པའི་ལམ། ༥. འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ལམ། ༦.ཟག་བཅས། ༧ ་ཟག་མེད། ༨. འདུས་བྱས། ༩.འདུས་མ་བྱས། ༡༠. ཐུན་མོང་གི་ཆོས་དང་། ༡༡. ཐུན་མོངས་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་ཏེ་བཅུ་གཅིག་གོ།། དེ་ཡང་གཞུང་ལས།

དམིགས་པའི་ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་དེ། །དེ་ཡང་དགེ་ལ་སོགས་པ་ཡིན། ། 

འཇིག་རྟེན་པ་ཡི་རྟོགས་པ་དང་། །གང་དག་འཇིག་རྟེན་འདས་འདོད་དང་།  །

ཟག་བཅས་ཟག་པ་མེད་ཆོས་དང་། །གང་དག་འདུས་བྱས་འདུས་མ་བྱས། །

སློབ་མ་ཐུན་མོ་ཆོས་རྣམས་དང་། །གང་དག་ཐུབ་པའི་ཐུན་མོང་མིན། ། 

ཞེས་གསུངས་སོ།།

༡༤༽ སྒྲུབ་པའི་ཆེད་དུ་བྱ་བ་རྣམ་པ་གསུམ་ལེགས་པར་ངོས་བཟུང ? 

ཞུ་ལན༽ ཆེད་དུ་བྱ་བ་རྣམ་པ་གསུམ་ལས་དང་པོ་སེམས་ཆེན་པོ་ནི། མདོའི་དོན་སེམས་ཅན་གྱི་ཕུང་པོ་ནི་འགྲོ་བ་རིགས་ལྔས་བསྡུས་པའི་སེམས་ཅན་དང། འཕགས་པ་གསུམ་གྱིས་བསྡུས་པའི་སེམས་ཅན་བརྒྱད་པ་ལ་སོགས་པ་ནས་ཕྱིར་མི་བཟློག་པའི་བྱང་སེམས་ཀྱི་བར་རོ།། དེ་དག་ནི། འདིར་སེམས་ཅན་ཀུན་ཅེས་པར་བསྡུས་ལ། མཆོག་ནི་དེ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ནང་ནས་དམ་པར་གྱུར་པ་སྟེ་རྫོགས་པའི་སངས་སྐྱི་སྐུ་གསུམ་མོ།། གཉིས་པ་སྤོང་བ་ཆེན་པོ་ནི། བདག་ཏུ་ལྟ་བ་དང་། སེམས་ཅན་དུ་ལྟ་བ་དང་། སྲོག་ཏུ་ལྟ་བ་སོགས་ལྟ་བར་གྱུར་པ་ཐམས་ཅད་སྤོང་བའི་ཆེད་དུ་སྒྲུབ་པ་ཉམས་སུ་བླངས་པས་མ་ལུས་པ་སྤངས་པའོ།། གསུམ་པ་རྟོགས་པ་ཆེན་པོ་ནི། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་། ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་སེམས་། ཟག་པ་མེད་པའི་སེམས་ཞེས་སོགས་མདོ་ལས་གསུངས་པ་ལྟར་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ས་ཡི་ཡེ་ཤེས་བཞིའོ། །

༡༥༽ ས་དང་པོའི་ཡོངས་སྦྱོང་བཅུ་རེ་རེ་བཞིན་ངོས་བཟུང་ ?

ལན- ས་དང་པོའི་ཡོངས་སྦྱོང་བཅུ་ནི་ རྩ་བར་ བསམ་དང་ཕན་པའི་དངོས་ཉིད་དང་། སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་སེམས་མཉམ་ཉིད། གཏོང་དང་བཤེས་གཉེན་བསྟེན་པ་དང་། དམ་ཆོས་དམིགས་པ་འཚོལ་བ་དང་། རྟག་ཏུ་ངེས་འབྱུང་སེམས་ཉིད་དང་། སངས་རྒྱས་སྐུ་འདོད་དགའ་བ་དང་། ཆོས་སྟོན་པ་དང་བདེན་པ་ཡི། ཚིག་ནི་བཅུ་པ་ཡིན་པར་འདོད། ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར། བསམ་པ། ཕན་པ། སེམས་གཅིག་པ། གཏོང་བ། བཤེས་གཉེན་བསྟེན་པ། དམ་པའི་ཆོས་དམིགས་པ་འདོད་པ། ངེས་འབྱུང་སེམས་པ། སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་འདོད་པ། དམ་ཆོས་སྟོན་པ། བདེན་པ་སྨྲ་བ་བཅས་བཅུའོ།

༡༦༽ ཚོགས་སྒྲུབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དང་དབྱེ་བ་བཅས་བྲིས ?

ལན- མཚན་ཉིད་ནི་ ཐེག་ཆེན་ལ་ཞུགས་པ་མཐར་ཐུག་པར་བྱ་བའི་བྱ་བ། ཡང་ན་ རང་གི་དངོས་འབྲས་ གནས་སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་གི་བྱང་ཆུབ་གང་རུང་དངོས་སུ་བྱིན་པར་བྱེད་པའི་བྱ་བའོ། དབྱེ་བ་ནི་ སྙིང་བརྩེ་བ་ཆེན་པོའི་ཆོོགས། སྦྱིན་པའི། ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི། བཟོད་པའི། བརྩོན་འགྲུས་ཀྱི། བསམ་གཏན་གྱི། ཤེས་རབ་ཀྱི། ཞི་གནས་ཀྱི། ལྷ་མཐོང་གི། ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་ལམ་གང་གི། ཐབས་ལ་མཁས་པ་གང་ཡིན་པའི། ཡེ་ཤེས་ཀྱི། བསོད་ནམས་ཀྱི། ལམ་ཀྱི། གཟུངས་ཀྱི། ས་བཅུའི། གཉེན་པོའི་ཚོགས་བཅས་སོ།

༡༧༽ གཞི་དང་དེའི་གཉེན་པོ་ཡི།།ཞེས་སོགས་ཀྱི་སྐབས་ནས་གསུངས་པའི་རྣམ་རྟོག་བཞིའི་འགྲེལ་བཤད་ལེགས་པར་རྒྱོབ ?

ལན། འདིར་བསྟན་གྱི་རྟོག་པའི་མཚན་ཉིད་ནི། ཡུལ་ཇི་ལྟ་བཞིན་མ་ཡིན་པར་མངོན་པར་ཞེན་པ་ལའོ། །དེ་ལ་དབྱེ་ན། གཟུང་རྟོག་དང་འཛིན་རྟོག་གཉིས་ལས་དང་པོ་ནི། ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པའི་གཞིའི་རྟེན་ཅན་དང་གཉེན་པོའི་རྟེན་ཅན་ནོ། །དེ་ལ་དབྱེ་ན། ཀུན་ཉོན་གཟུང་རྟོག་པ་དང་། རྣམ་བྱང་གཟུང་རྟོག་གཉིས། དང་པོ་ནི། སྲིད་པར་བརྒྱུད་པའི་བྱ་བ་བྱེད་པའི་གཞི་ཉོན་མོངས་པ་ལ་དམིགས་པའི་རྟོག་པའོ། །དེ་ལ་དབྱེ་ན། མ་རིག་པ་དང་ཕུང་པོ་སོགས་ལ་དམིགས་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དགུའོ། །གཉིས་པ་རྣམ་བྱང་གཟུང་རྟོག་ནི།    སྲིད་པར་བརྒྱུད་པའི་བྱ་བ་བྱེད་པའི་གཞི་ཉོན་མོངས་པ་དེ་ཡི་གཉེན་པོ་ལམ་ལ་དམིགས་པའི་རྟོག་པའོ། །དེ་ལ་ དབྱེ་བ་ན། ཕུང་པོ་དང་སྐྱེ་མཆེད་སོགས་ལ་དམིགས་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དགུའོ། །འཛིན་རྟོག་ནི། སོ་སྐྱེ་གང་ཟག་རྫས་སུ་ཡོད་པ་དང་འཕགས་པས་སྐྱེས་བུ་བཏགས་པར་ཡོད་པ་ལ་དམིགས་པས་འཛིན་པར་རྣམ་པར་རྟོག་པའོ། །དེ་ལ་དབྱེ་ན། རྫས་འཛིན་རྟོག་པ་དང་། བཏགས་འཛིན་རྟོག་པའོ། །སྐྱེས་བུ་རྫས་སུ་ཡོད་པ་ལ་བརྟེན་པ་རྫས་འཛིན་རྟོག་པ་དང་། འཕགས་པས་སྐྱེས་བུ་བཏགས་པར་ཡོད་པ་ལ་བརྟེན་པའོ།།

༡༨༽ རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་ཐེག་པའི་རྣམ་པར་གཞག་ཚུལ་བྲིས ?

ལན། རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་ཐེག་པ་དེ་ཡང་ འདིར་ཐེག་པ་ནི་འགྲོ་བ་དང་རྣམ་གྲངས་ཡིན་པས་ འདིས་འགྲོ་བའི་ཕྱིར། ལམ་ལ་ཐེག་པ་དང་། འདིར་འགྲོ་བའི་ཕྱིར། འབྲས་བུ་ལ་ཐེག་པའོ། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཚོགས་སྦྱོར་གྱི་ལམ་སོགས་རྒྱུའི་ཐེག་ཆེན་དང་། སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་བ་རྟོགས་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ས་ལ་འབྲས་བུའི་ཐེག་ཆེན་ནོ།།

 ༡༩༽ སྒྲུབ་པའི་རྟེན་རིགས་ཀྱི་རྣམ་པར་བཞག་པ་ལ་གྲུབ་མཐའ་བཞིའི་འདོད་ཚུལ་བྲིས་  ?

ལན་་་་་་སྒྲུབ་པའི་རྟེན་རིགས་ཀྱི་རྣམ་པར་བཞག་པ་ལ་གྲུབ་མཐའ་བཞིའི་འདོད་ཚུལ་མ་ནོར་བར་གཞུང་ལྟར་ཏུ་མདོར་ཙམ་ཞིག་བཀོད་ན། དེ་ཡང་དང་པོ་བྱེ་བྲག་སྨྲ་བའི་འདོད་ཚུལ་ནི། མ་ཆགས་འཕགས་པའི་རིགས་ཡིན་ཏེ། སེམས་བྱུང་མ་ཆགས་པ་དང་། འདོད་པ་ཆུང་བ་དང་། ཆོག་ཤེས་པ་ལ་བཞག་པའོ།། གཉིས་པ་མདོ་སྡེ་པའི་འདོད་ཚུལ་ནི། ཟག་མེད་ཀྱི་སེམས་ཀྱི་ས་བོན་འབྲས་བུ་འབྱུང་ནུས་ཀྱི་ནུས་པའམ་ས་བོན་ལ་བཞག་པ་ཡིན་ནོ།། སེམས་ཙམ་པའི་འདོད་ཚུལ་ནི། ཀུན་གཞི་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་བརྟེན་དུ་ཟག་མེད་ཀྱི་ཆོས་སྐྱེ་བའི་ནུས་པའམ་ས་བོན་ལ་བཞག་པའོ།། དབུ་མ་པས།  ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ཀྱི་རང་བཞིན་འོད་གསལ་བ་འདི་ལ་རིགས་ཞེས་བཞག་པ་ཡིན་ནོ།། རིགས་ཞེས་པའི་དོན་ནི། འཕགས་པའི་ཆོས་སམ་འབྲས་བུ་རང་རང་སོ་སོའི་མཐར་ཐུག་གི་འབྲས་བུ་ཐོབ་པར་བྱེད་པའི་རྒྱུ་ལ་རིགས་ཞེས་བརྗོད་དོ།།  

༢༠༽ བརྟེན་ཆོས་སྒྲུབ་པ་བཅུ་གསུམ་ས་མཚམས་དང་བཅས་ངོས་བཟུང་།

ལན་་་བརྟེན་ཆོས་སྒྲུབ་པ་བཅུ་གསུམ་ནི། གཞུང་ལས། རྟོགས་པ་ཡི་ནི་ཆོས་དྲུག་དང་།། གཉེན་པོ་དང་ནི་སྤོང་བ་དང་།། དེ་དག་ཡོངས་སུ་གཏུགས་པ་དང་།། ཤེས་རབ་སྙིང་བརྩེར་བཅས་པ་དང་།། སློབ་མ་ཐུན་མོང་མིན་ཉིད།། གཞན་གྱི་དོན་གྱི་གོ་རིམ་དང་།། ཡེ་ཤེས་རྩོལ་བ་མི་མངའ་བ།། འཇུག་པའི་རྟེན་ལ་རིགས་ཤེས་བྱ།། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། ༡་དྲོད། ༢་རྩེ་མོ། ༣་བཟོད་པ། ༤་ཆོས་མཆོག་སྟེ་ངེས་འབྱེད་ཡན་ལག་བཞི་དང་། ༥་མཐོང་ལམ། ༦་སྒོམ་ལམ། ༧་གཉེན་པོ་བཞི་དང། ༨་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་སྤོང་བ། ༩་ཡོངས་སུ་གཏུགས་པ། ༡༠ ཤེས་རབ་དང་སྙིང་རྗེ་། ༡༡་ཡོན་ཏན་གྱི་རྟེན། ༡༢་ལྡེམ་པོར་དགོངས་པ་དང་། ༡༣་ཡེས་རྩོལ་བ་བཅས་བཅུ་གསུམ་མོ།། ས་མཚམས་ནི། ངེས་འབྱེད་ཡན་ལག་བཞིའི་ས་མཚམས་ནི། སྦྱོར་ལམ། མཐོང་ལམ་ནི།ས་དང་པོ། སྒོམ་ལམ། གཉེན་པོ་བཞི་ནི། བར་ཆད་མེད་པའི་ལམ། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་སྤོང་བ་ནི། རྣམ་གྲོལ་ལམ། ཡོངས་སུ་གཏུགས་པ་ནི། ས་གཉིས་པ་ནས་དྲུག་པའི་བར། ཤེས་རབ་དང་སྙིང་རྗེ་ནི། ས་བདུན་པ། ཡོན་ཏན་གྱི་རྟེན་ནི། དག་པ་ས་གསུམ། ལྡེམ་པོར་དགོངས་པ་ནི། སྲིད་པ་ཐ་མ་བ། ཡེ་ཤེས་རྩོལ་བ་ནི། རྒྱུན་མཐར་ཆོས་བཤེས་ཀྱིས་སོ།། 

༢༡༽ མཚོན་བྱ་དོན་གྱི་དགེ་བདུན་ཉི་ཤུ་ལེགས་པར་ངོས་བཟུང་ ?

ལན་ནི།   མཚོན་བྱ་དོན་གྱི་དགེ་འདུན་ཉི་ཤུ་ནི། ༡ དབང་པོ་རྟུལ་པོ་དད་པའི་རྗེས་སུ་འབྲང་བའི་མིང་ཅན།  ༢ རྣོན་པོ་ཆོས་ཀྱི་རྗེས་འབྲང=།  ༣ དད་པའི་མོས་པ=། ༤ མཐོང་བའི་ཐོབ་པ=།  ༥ རྒྱུན་ཞུགས་མིའི་རིགས་སྐྱེ=། ༦ ལྷའི་རིགས་སྐྱེ=། ༧ ཕྱིར་འོང་ཚེ་གཅིག་བར་ཆད་གཅིག་པ=། ༨ ཕྱིར་མི་འོང་བར་འདའ=། ༩ སྐྱེ་འདའ=། ༡༠ མངོན་པར་འདུ་བྱེད་པ་དང་བཅས་ནས་འདའ་བ=། ༡༡ འདུ་བྱེད་མིན་པར་འདའ་བ=།  ༡༢ འཕར་བ=།  ༡༣ ཕྱེད་འཕར་བ=། ༡༤ ཐམས་ཅད་དུ་འཕར་བ=། ༡༥ སྲིད་རྩེ་མཐར་ཐུག་འགྲོ་བ=། ༡༦ གཟུགས་ཀྱི་ཆགས་བཅོམ =། ༡༧ མཐོང་ཆོས་ཞི་བ=།  ༡༨ ལུས་མངོན་བྱེད=། ༡༩ དགྲ་བཅོམ་ཞུགས་པའི་མིང་ཅན། ༢༠ བསེ་རུ་ལྟ་བུའི་མིང་ཅན་དང་ཉི་ཤུའོ།། དོགས་སེལ། ༼=༽ དེ་འདྲ་བའི་རྟགས་ཐམས་ཅད་ལ་༼མིང་ཅན༽ཞེས་པའི་ཚིག་སྦྱར་དགོས་པ་ཡིན་ལ།  མིང་ཅན་ཞེས་པ་ནི་རྗེས་སུ་མཐུན་ཞེས་པ་ལས་མིང་དངོས་མ་ཡིན་པར་གོ་དགོས་པ་ཡིན་ཏེ།  མིང་དངོས་ནི་མཚོན་བྱེད་དཔེའི་དགེ་འདུན་ཉི་ཤུའི་མིང་ཡིན་པས་འདིར་ནི་མིང་ཅན་ལས་མིང་དངོས་མ་ཡིན་པར་མཁྱེན་པར་མཛོད་། ཞེས་དགེ་འདུན་ཉི་ཤུ་དེ་ལྟར་འབྲང་པ་ཡང་གཞུང་ཚིག་དང་མཐུན་པར་འཕགས་པའི་བཞེས་པ་ཀུན་མཁྱེན་ཆེན་པོས་ཤེར་ཕྱིན་ལུང་ལ་འཇུག་པའི་སྒོར་གསུངས་པ་ལྟར་བྲིས་པ་ཡིན་ལ།  གཞན་དག་བཞེས་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་ཡོད་ཀྱང་དོན་ལ་འགལ་བ་མེད་དེ། དཔེར་ན་ས་དང་པོའི་རྗེས་ཐོབ་མཐོང་ལམ་དུ་བསྡུ་བ་དང་། སྒོམ་ལམ་དུ་བསྡུ་བ་ལྟ་བུ་ཡིན་ནོ་ཞེས་གསུངས་སོ།། 

༢༢༽ སྤྱིར་སྒྲུབ་པའི་ངོ་བོ་དང་སྒྲུབ་པའི་དབྱེ་བ་བྲིས ?

ལན་ནི།   སྤྱིར་སྒྲུབ་པའི་ངོ་བོ་ནི།  མཁྱེན་གསུམ་གྱི་ཡུལ་ལ་ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་གྱིས་ཉམས་སུ་ལེན་པའི་བྱ་བ་ཞིག་ལ་སྒྲུབ་པ་ཞེས་བྱའོ།།  འགྲེལ་པར། མཁྱེན་གསུམ་གྱི་ལམ་ལ་གོམས་པའི་མཐུ་མ་ཐོབ་པའི་ཕྱིར། དཀར་པོའི་ཆོས་སྤྱིའི་རྟེན་ཅན་སྒོ་དུ་མ་ནས་སྤྱོད་པའི་བྱ་བ་ནི་མཁྱེན་གསུམ་གྱི་ཡུལ་གྱི་སྒྲུབ་པའོ།། ཞེས་གསུངས། ཀུན་མཁྱེན་ཆེན་པོས་ནི།  གནས་རྩོམ་འབྱུང་བ་ཆེན་པོའི་བདག་ཉིད་ཅན་གྱི་ལེན་བཟོད་དོན་ཆེན་པོའི་བྱ་བ། བསྒྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད་།  ཞེས་གསུངས་སོ།།  དེ་ལ་དབྱེ་ན།  གོ་སྒྲུབ། འཇུག་སྒྲུབ། ཚོགས་སྒྲུབ།  ངེས་འབྱུང་སྒྲུབ་པ་སྟེ་བཞིའོ།།

༢༣༽ ཕར་ཕྱིན་དྲུག་གི་རྣམ་བཞག་ལེགས་པར་བྲིས ?

ལན་ནི།  ཕར་ཕྱིན་དྲུག་གི་རྣམ་བཞག་བསྡུས་ཙམ་ཞུ་ན།  དེ་ཡང་ཕྱིན་དྲུག་གི་མཚན་ཉིད་།  གྲངས་ངེས། གོ་རིམས་ངེས་ཚུལ། འབྲས་བུ་དང་བཞི་ལས།  དང་པོ་ནི། གཏོང་བའི་སེམས་པ་ཆོས་བཞི་ལྡན། སྦྱིན་པའི་མཚན་ཉིད་།  དེ་བཞིན་དུ།  སྤོང་བའི་སེམས་དང་།  མི་འཁྲུག་པ་དང་།  དགེ་བ་ལ་སྤྲོ་བ་དང་། སེམས་རྩེ་གཅིག་པ་དང་། ཆོས་རབ་ཏུ་རྣམ་འབྱེད་ཆོས་བཞི་ལྡན་ནོ།། དེ་དག་རིམ་བཞིན་ཚུལ་ཁྲིམས། བཟོད་པ། བརྩོན་འགྲུས། བསམ་གཏན། ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕར་ཕྱིན་གྱི་མཚན་ཉིད་དུ་སྦྱར་རོ།།  ཆོས་བཞི་ནི།  མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཉམས་པ། རྣམ་པར་མི་རྟོག་པ་དང་ལྡན་པ།  རྫོགས་པར་བྱེད་པ། ཐེག་གསུམ་གྱི་སྐལ་བ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་སྨིན་པར་བྱེད་པའོ།།  གཉིས་པ་གྲངས་ངེས་ནི།  བསླབ་གསུམ་ལ་ལྟོས་ཏེ་ཕྱིན་དྲུག་ཏུ་གྲངས་ངེས་པ་ཡིན་ཏེ།  རྒྱན་ལས།  བསླབ་གསུམ་དབང་དུ་མཛད་ནས་ནི།། རྒྱལ་བས་ཕ་རོལ་ཕྱིན་པ་དྲུག། ཡང་དག་བཤད་དེ་དང་པོ་གསུམ།། ཐ་མ་གཉིས་ཀྱིས་རྣམ་པ་གཉིས།། གཅིག་ནི་གསུམ་ཆར་ལ་ཡང་གཏོགས།། ཞེས་དང་པོ་གསུམ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་བསླབ་པ་དང་། ཐ་མ་དང་པོས་བསམ་གཏན་གྱི་བསླབ་པ་དང་།  ཕྱི་མས་ཤེས་རབ་ཀྱི་བསླབ་པའོ།།  བརྩོན་འགྲུས་ནི་ཐམས་ཅད་དུ་གཏོགས་པ་ཡིན་ནོ།།  གསུམ་པ་གོ་རིམས་ངེས་ཚུལ་ནི།   དེ་ཡང་རྒྱན་ལས། སྔ་མ་ལ་བརྟེན་ཕྱི་མ་སྐྱེ།། དམན་དང་མཆོག་ཏུ་གནས་ཕྱིར་དང་།། རགས་པ་དང་ནི་ཕྲ་བའི་ཕྱིར།། དེ་དག་རིམ་པར་བསྟན་པ་ཡིན།།  ཞེས་སྐྱེ་བའི་རིམ་པ་དང་མཆོག་དམན་རགས་པ་དང་ཕྲ་བའི་རིམ་པས་དེ་ལྟར་བཞག་པ་ཡིན་ནོ།།  བཞི་པ་འབྲས་བུ་ནི།  རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ་ལས།  སྦྱིན་པས་ལོངས་སྤྱོད་ཁྲིམས་ཀྱིས་བདེ་།། བཟོད་པས་གདངས་ལྡན་བརྩོན་པས་བརྫིད།། བསམ་གཏན་གྱིས་ཞི་བློ་ཡིས་གྲོལ།།  ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ཡིན་ནོ།།

༢༤༽ ས་དགུ་འདས་ནས་ཡེ་ཤེས་ནི། །ཞེས་པའི་སྐབས་ནས་བསྟན་པའི་ས་དགུ་ངོས་བཟུང་ནས་ས་བཅུ་པ་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ས་ཞེས་བཞག་པའི་རྒྱུ་མཚན་བྲིས ?

 ལན་   ས་དགུ་འདས་ནས་ཡེེས་ནི།། ཞེས་པའི་སྐབས་ཀྱི་ས་དགུ་ནི་་རིགསདང་། བརྒྱད་པ་དང་། མཐོང་བ་དང་།བསྲབས་པ་དང་། འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བདང་། བྱས་པ་རྟོགས་པ་དང་། ཉན་ཐོས་དང་། རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ས་རྣམས་དང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ས་དགུ་པོ་གཅིག་ཁོ་ན་སྟེ། ས་དགུའོ།།

ས་བཅུ་པ་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ས་ཞེས་བཞག་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་་་་་བྱམས་པའི་ཞལ་ལུང་དུ་་་་་རྒྱུའི་ས་རྣམས་ཀྱི་ཡོངས་སུ་སྦྱོང་བ་བསྟན་ནས་འབྲས་བུའི་ས་དེ་ཉིད་དུ་ཡོངས་སྦྱོང་མ་བཤད་པར་ས་ཐམས་ཅད་བསྡུ་བའི་སྒོ་ནས་ས་དགུ་འདས་ནས་ཡེེས་ནི་གང་གིས་ཐོབ་པ་དེ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སར་གནས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ལ། ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱེས་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ནི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ས་བཅུ་པ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་བས་སོ།།

༢༥༽ གདམས་ངག་གི་སྐབས་སུ་མཐོང་ལམ་དང་སྒོམ་ལམ་ལ་གདམས་ཚུལ་བྲིས ?

ཞུ་ལན་ལ། དང་པོ་མཐོང་ལམ་ལ་གདམས་ཚུལ་ནི། མཐོང་ལམ་སྐད་ཅིག་མ་བཅུ་དྲུག་གི་ངོ་བོ་ཆོས་བཟོད་དང་ཆོས་ཤེས་གཉིས་ཀྱིས་འདོད་ཁམས་ལ་དམིགས་ཏེ་ས་ལ་ལྟ་བ་དང་འདྲ། རྗེས་བཟོད་དང་རྗེས་ཤེས་གཉིས་ཀྱིས་ནི་ཁམས་གོང་ལ་དམིགས་ཏེ་གནམ་ལ་ཡར་ལྟ་བ་དང་འདྲ་བས། གཅིག་གི་ཡུལ་གཅིག་གིས་མཐོང་བ་བཀག་ནས་རྣལ་འབྱོར་པས་ཆོས་ཐམས་ཅད་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པར་རྟོགས་པས། དཔེར་ན་སྒྱུ་མ་མཁན་བཞིན་དུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་མེད་པའི་ཡུལ་ཅན་དེས་མཐོང་སྤང་དྲུངས་ཕྱུང་བའི་དོན་དུ་བསྒོམ་པར་བྱའོ་ཞེས་འདོམས་སོ།། གཉིས་པ་སྒོམ་ལམ་ལ་གདམས་ཚུལ་ནི། དཔེར་ན་འདུས་བྱས་ལམ་བདེན་དང་འདུས་མ་བྱས་འགོག་བདེན་དག་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་ངོ་བོ་གཅིག་པ་ཉིད་ཀྱིས་དོན་དམ་པར་ཕན་ཚུན་ཐ་དད་པར་གདགས་མི་ནུས་པ་བཞིན། སྒོམ་པའི་ལམ་རྣམ་པར་བཞག་པ་ནི་བཏགས་པ་བ་ཡིན་གྱི་མཚན་ཉིད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཇི་ལྟར་མཐོང་བའི་ལམ་གྱིས་མངོན་སུམ་དུ་བྱས་པའི་དངོས་པོ་དེ་ག་ལ་སྒོམ་ལམ་གྱིས་མངོན་དུ་ཕྱོངས་པར་བྱས་པས་དེ་གཉིས་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་ཐ་མི་དད་པའི་ཕྱིར་རོ། འོན་ཀྱང་རྟེན་འབྲེལ་སྒྱུ་མ་ཙམ་གྱིས་ཐ་དད་བྱས་ནས་སྒོམ་སྤང་དྲུངས་འབྱིན་པའི་དོན་དུ་བསྒོམ་པར་བྱའོ་ཞེས་འདོམས་སོ།།

༢༦༽ ཐེག་ཆེན་གྱི་སྦྱོར་ལམ་ཉན་ཐོས་ཀྱི་སྦྱོར་ལམ་ལས་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་ཚུལ་བྲིས ?

ལན།   ཐེག་ཆེན་སྦྱོར་ལམ་ནི་ཉན་ཐོས་སྦྱོར་ལམ་ལས་ཁྱད་པར་འཕགས་ཚུལ་ནི། རྩ་བ། དམིགས་པ་དང་ནི་རྣམ་པ་དང་།། རྒྱུ་དང་ཡོངས་སུ་འཛིན་པ་ཡིས།། ཞེས་པ་སྟེ། ཉན་རང་གི་སྦྱོར་ལམ་ནི་བདེན་པ་བཞི་ལ་དམིགས་པ་ཙམ་ཡིན་ལ། འདིས་ནི་བདེན་བཞིའི་སྟེང་གི་མི་རྟག་པ་སོགས་ལ་ཡང་དམིགས་པ་དང་། ཉན་རང་སྦྱོར་ལམ་ནི་མི་རྟག་སོགས་སུ་མངོན་པ་ཞེན་པའི་རྣམ་པ་ཅན་ཡིན་ལ། འདིས་ནི་མངོན་ཞེན་བཀག་པའི་རྣམ་པ་ཅན་དང་། ཉན་རང་སྦྱོར་ལམ་ནི་ཐེག་པ་གཅིག་དང་གཉིས་ཀྱི་རྟོགས་རིགས་རྒྱུ་ཙམ་ཡིན་ལ། འདིས་ནི་ཐེག་པ་གསུམ་ཆར་གྱི་རྟོགས་རིགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། ཉན་རང་སྦྱོར་ལམ་ནི་ཕྱི་ནང་ཡོངས་འཛིན་གཉིས་དང་བྲས་བས་ཐེག་དམན་དུ་ལྟུང་བ་བ་ཡིན་ལ། འདི་ནི་ཕྱི་ནང་གི་ཡོངས་འཛིན་གཉིས་ཀྱིས་ཐེག་དམན་དུ་མི་ལྟུང་བར་ཐེག་ཆེན་དུ་ཡོངས་སུ་འཛིན་པ་ཡིན་སྟེ། ཁྱད་ཆོས་བཞིས་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་སོ།།

༢༧༽ འཇུག་སྒྲུབ་ཀྱི་འཇུག་ཡུལ་ཐེག་ཆེན་གྱི་མཚན་ཉིད་དང་དབྱེ་བ་བཅས་བྲིས ?

ལན།   འཇུག་ཡུལ་ཐེག་ཆེན་གྱི་མཚན་ཉིད་ནི། བགྲོད་པ་གང་ཞིག་ཆེན་པོ་བདུན་ལྡན་ནོ། དབྱེ་བ་ནི། བསམ་གཏན་དང་གཟུགས་མེད་པའི་སྙོམས་པར་འཇུག་པ་དང་ལྡང་བའི་འཇུག་པ། སྦྱིན་སོགས་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་གི་འཇུག་པ། འཕགས་པའི་ལམ་གྱི་འཇག་པ་དང་། བྱམས་པ་ལ་སོགས་ཚད་མེད་པའི་འཇུག་པ། དམིགས་པ་མེད་པ་དང་ལྡན་པའི་འཇུག་་པ་དང་། འཁོར་གསུམ་རྣམ་པ་དག་པའི་འཇུག་པ། ཆེད་དུ་བྱ་བའི་འཇུག་པ། མངོན་ཤེས་དྲུག་གི་འཇུག་པ། རྣམ་པ་ཀུན་མཁྱེན་པའི་ཚུལ་ལ་ནི་འཇུག་པ་དང་དགུའོ།།  

༢༨༽ བྱམས་སོགས་ཚད་མེད་བཞིའི་རྣམ་པར་བཞག་ཚུལ་བྲིས ?

ལན།   ཚད་མེད་བཞིའི་རྣམ་པ་བཞག་ཚུལ་ནི། ངེས་ཚིག་ནི། སེམས་ཅན་ཚད་མེད་པ་ལ་དམིགས་པས་ཚད་མེད། ཚོགས་ཚད་མེད་པའི་རྒྱུར་རྒྱུར་པས་སམ། ཆོས་ཚད་མེད་པ་ཐོབ་པའི་རྒྱུར་རྒྱུར་པས་སམ། ཡེ་ཤེས་ཚད་མེད་པའི་སྤྱོད་པ་ཡུལ་དུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ།། རྒྱུ་ནི། ཀུན་བཏུས་སུ། དག་པའི་བསམ་གཏན་བཞི་ལ་གཏན་བརྟེན་ནས་ཚད་མེད་པ་རྣམས་མངོན་པར་འགྲུབ་བོ་ཞེས་སོ།། ངོ་བོ་ནི། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཚད་མེད་ནི། མི་མཐུན་ཕྱོགས་སྤང་པ། གཉེན་པོ་ཁྱད་པར་དང་ལྡན་པ། དམིགས་པ་རྣམ་པ་གསུམ་ལ་འཇུག་པ། ལས་སེམས་ཅན་ཡོངས་སུ་སྨིན་པར་བྱེད་པ་བཞི་ལྡན་ནོ།། དབྱེ་བ་ནི། སེམས་ཅན་ལ་དམིགས་པའི་བྱམས་པ། ཆོས་ལ་དམིགས་པའི་བྱམས་པ། དམིགས་པའི་བྱམས་པ། དམིགས་པ་མེད་པའི་བྱམས་པའོ།། དེ་བཞིན་ཚད་མེད་ལྷག་མ་གསུམ་ལའང་རིགས་འགྲེའོ།། མཐར་ཐུག་འབྲས་བུ་ནི། རྣམ་མཁྱེན་ཡེ་ཤེས་སོ།། 

༢༩༽ སའི་རྣམ་པར་བཞག་ཚུལ་ལེགས་པར་བྲིས ?

ལན། སའི་རྣམ་བཞག་ནི། ངེས་ཚིག་ནི། ས་སྤྱིིའི་ངེས་ཚིག་ནི། འབྱུང་པོ་དཔག་མེད་འཇིག་མེད་ཕྱིར། །དཔག་ཏུ་མེད་པ་དེ་དག་ལ། །ཕྱི་ཕྱིར་གོང་དུ་འགྲོ་ལྡན་ཕྱིར། །དེ་དག་ཉིད་ནི་ས་འདོད་དོ། །ཞེས་སོ། ། སའི་དབྱེ་བ་ནི། ས་དང་པོ་རབ་ཏུ་དགའ་བ་ནས་ས་བཅུ་པ་ཆོས་ཀྱི་སྤྲིན་གྱི་བར་རོ། །སའི་རང་བཞིན་ནི། ཡེ་ཤེས་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་དོ། །ས་གང་ལ་ཆོས་ཤས་ཆེ་ཆུང་ནི། ས་དང་པོ་ནས་ས་བཅུ་པའི་བར་ཕར་ཕྱིན་བཅུ་རིམ་བཞིན་ལྡན་པ་དང་། ཡང་ན་ས་འདིའི་ཡོངས་སྦྱོང་རིམ་བཞིན་ནོ། །ལུས་ཡོངས་སུ་འཛིན་པ་ནི། འཛམ་བུ་གླིང་གི་རྒྱ་ལ་པོ་དང་། འཁོར་ལོ་སྒྱུར་བའི་རྒྱལ་པོ་དང་། ལྷའི་དབང་པོ་བརྒྱ་བྱིན་ཉིད་ལ་སོགས་པའོ། །རྐུན་རྫོབ་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་ནི། ས་དང་པོ་ལ་དུས་སྐད་ཅིག་གཅིག་ལ་སངས་རྒྱས་བརྒྱའི་ཤལ་མཐོང་བ་དང་། ཏིང་ངེ་འཛིན་བརྒྱ་ལ་སྙོམས་པར་འཇུག་པ་དང་། སངས་རྒྱས་བརྒྱའི་ཞིང་བརྒྱ་བསྐྱོད་པ་ལ་སོགས་པའོ། དེ་བཞིན་ས་གཉིས་སོགས་ལ་གྲངས་སྟོང་སོགས་ལྡན་པའོ། །མི་མཐུན་ཕྱོགས་ནི། ཐུན་མོང་ཉིད་དུ་གཟུང་འཛིན་གྱི་རྣམ་རྟོག་བཞི་བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་དུ་གྱུར་པ་རྣམས་སོ། །འབྲས་བུ་ནི། ས་ཕྱི་མ་གནས་སྐབས་ཀྱི་འབྲས་བུ་དང་། མཐར་ཐུག་གི་འབྲས་བུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ས་ཀུན་ཏུ་འོད་ཅེས་སོ། །

༣༠༽ རྒྱུ་དང་ཡོངས་སུ་འཛིན་པ་དང་། ཞེས་པའི་སྐབས་ནས་བསྟན་པའི་ཡོངས་འཛིན་དེ་ལ་ཁྱད་ཆོས་ཇི་ལྟར་དགོས ?

དེ་སྐབས་ཀྱི་ཡོངས་འཛིན་ནི་ཁྱད་པར་གཉིས་ལྡན་པའི་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ནོ།། དེ་ཡང་ཤེར་ཕྱིན་ལུང་ལ་འཇུག་པའི་སྒོ་ལས། དེ་དག་ཏུ་ཡོངས་སུ་འཛིན་པའི་ཁྱད་པར་ནི་གཉིས་ཏེ། ཐབས་མཁས་པ་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན། དེ་ལས་བཟློག་པའི་ཆོས་དང་གཏན་བྲལ་བའོ།། ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ།། ཁྱད་པར་གཉིས་ཀྱང་ ཐབས་ལ་མཁས་པ་དང་མི་མཐུན་ཕྱོགས་དང་བྲལ་བ་གཉིས་ཡིན་ནོ།།

དང་པོ་ཐབས་ལ་མཁས་ཚུལ་ནི། སེམས་དཔའ་མི་འགོང་བ་ཉིད་དང་མི་སྐྲག་པས་འདུལ་བྱའི་བསམ་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་ཆོས་སྟོན་པར་བྱེད་པའོ།། གཉིས་པ་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་སྤོང་ཚུལ་ནི།བདུད་ཀྱི་ལས་དང་ཉན་ཐོས་ལ་སོགས་པའི་མདོ་དང་བསླུ་བ་ཉེ་བར་སྟོན་པ་རྣམས་ལ་འདི་དག་བདུད་ཀྱི་ལས་ཡིན་པར་མི་སྟོན་པ་ལ་སོགས་པ་སྤངས་པའོ།།